De zolder opruimen
Mijn hoofd is als een overvolle zolder
In Zazen trek ik het luik open
Razend vallen gedachten en gevoelens
In de open ruimte
Eens komt de dag dat er geen luik meer is
Geen zolder, geen ruimte.
Alleen maar zitten …
Steeds opnieuw beginnen
Zenboeddhisme gaat altijd over jou en altijd over verlichting. Het vinden van de bevrijding. Het vinden van een andere kijk op de dingen die er zijn. Je kijkt anders naar mensen om je heen, je kijkt ook anders naar bloemen, planten, gebouwen.
Als je gaat zitten op het kussen om te mediteren dan zal je merken dat geen dag hetzelfde is. Je gaat zitten en vandaag spelen er weer andere dingen dan gisteren. En zelfs tijdens het zitten verandert je gedachtewereld. Je kunt boos worden, je kunt de boosheid voelen afnemen. Je kunt enthousiast worden over een plan en een minuut later zit je alleen maar aan de bezwaren van het nieuwe plan te denken. Van geboorte tot dood van alle dingen is er continue verandering. Zelfs de eeuwenoude boom verandert continue.
Dat is de natuurlijke gang van zaken dus. Wij mensen houden toch niet echt van verandering. We zeggen van wel, maar feitelijk zoeken we naar een geplande verandering. Iets dat volgens onze plannen verloopt. Maar dat is niet de werkelijkheid; niet de natuurlijke aard van de dingen.
Het is een heel Taoïstisch idee dat in China in Zen geslopen is. De Weg: de Tao is dat wat er is. De natuurlijke weg. Zoals water zoekt naar het laagste punt. De vraag is of je je kunt laten meevoeren door het water.
Hoe doe je dat? Dat is best ingewikkeld. Het begint met bewustwording. Kijk goed naar alle belemmeringen die je tegenkomt in je leven. Alle vooroordelen, alle neigingen om je gemak te zoeken. Alle neigingen om te zoeken in routine. Dat is niet verkeerd hoor, maar wees je bewust dat je de dingen doet zoals je ze doet.
Als je een mandarijn eet, doe dat dan met volle aandacht. Alsof je nog nooit een mandarijn hebt gegeten. Proef de mandarijn goed, kijk er naar. Ruik de mandarijn. En zie de mandarijn als een vrucht aan een boom. Die vrucht kon groeien door het zonlicht, het water en de mest. De mest komt van de koe. De boer heeft de boom geplant etcetera.
Er is niets dat helemaal op zichzelf staat. Alles hangt aan elkaar. Ik kan pas functioneren als alle mensen doen wat ze doen. Van de bakker van het brood tot de man die mijn laptop in elkaar heeft gezet.
Als ik weer met nieuwe ogen kijk naar de tienduizend dingen, dan weet ik dat er niets begint en niets eindigt. Het is een groot, steeds veranderd geheel. Dit wat hier zit, zit er midden in om er helemaal van te kunnen genieten.
De poort en de muur
Tijdens de lessen deze weken besteden we aandacht aan de ruimte in je leven. Er zijn momenten dat je helemaal geen ruimte ervaart. De agenda zit vol en je hoofd ook. En eigenlijk weet je ook niet zo goed hoe je daar wat meer lucht/ruimte in krijgt. En aan het begin van het jaar komen je goede voornemens er nog eens bij. Sporten, minder eten, aardiger zijn, vaker mediteren.
Er is een verhaal van een professor die bij een Zenmeester kwam vragen of ie eens wat wilde vertellen over Zen. De Zenmeester ging zitten en schonk thee voor de professor in. Maar toen het kopje vol was, bleef hij schenken. De thee stroomde over de rand van het kopje. De professor kon zich op enig moment niet meer inhouden. “Het stroomt over”, riep hij. De Zenmeester antwoordde minzaam: “u vraagt mij iets over zen te vertellen. Maar u bent net als dit kopje al vol. Vol met overtuigingen en ideeën. Hoe kan daar nog iets bij?”
Ik vertel het in mijn eigen woorden, maar de strekking is duidelijk. Hoe kun je iets veranderen of iets leren als je de boel niet eerst eens hebt opgeruimd? Al die overtuigingen en ook al die dingen die je doet omdat je ze doet. Sommige overtuigingen zijn best fijn en het kan lekker zijn om gewoon de dingen te doen die je fijn vindt. Maar het wordt anders als er nog iets bijkomt dat aandacht vraagt.
Verandering komt vaak plotseling. Je wordt gedwongen om keuzes te maken en meestal wijst het zich dan wel. Maar moeilijker is het als je bewust iets wilt veranderen. Neem nou het voornemen om te mediteren. Elke dag even op het kussen zitten is een makkelijk voornemen dat vreselijk moeilijk is om telkens uit te voeren. Er is namelijk niemand die je dwingt. Je moet het zelf doen en voor je het weet komt er helemaal niks meer van. Er zijn een hoop andere dingen te doen.
Toch kan het wel. Door bijvoorbeeld af te spreken met je partner dat je elke avond op het zelfde tijdstip op je kussen gaat zitten. Dan is het geen belemmering meer. Je kunt je kussen op een fijne plek leggen waar je makkelijk bij kan. Dan is er geen belemmering meer. Dan is er alleen nog wat wilskracht nodig.
En die wilskracht is wat lastiger te tackelen. Want waar zit de rem dan toch telkens weer? Dat vind ik zelf altijd lastig, want als ik op het kussen zit, is het gelijk goed. Nooit heb ik er spijt van. Dus waar komt toch die rare muur vandaan die ik in mijn hoofd neerzet tussen mij en mijn kussen? In Zentermen: het is een poort, maar er is geen deur, geen lijst, geen scharnier. Is het eigenlijk wel een poort? Wat is het nou eigenlijk? Waar hang ik toch aan dat ik niet eens in volle aandacht en in alle vrijheid op een kussen kan gaan zitten?
Misschien moet ik daarmee toch eens gaan…. Ja ik ga straks lekker zitten. Nee, nu! Doe het NU!